Οι ψυχικές διαταραχές είναι ένα συχνό φαινόμενο. Συνεισφέρουν κατά 12% στην παγκόσμια επιβάρυνση της υγείας από τις διάφορες νόσους. Δυστυχώς, μπορούν να επιδράσουν σημαντικά στο προσδόκιμο ζωής του ανθρώπου όπως και στη φυσιολογική κοινωνική του ζωή. Επίσης ενδέχεται να έχουν πολύ σημαντικές επιπτώσεις τόσο για τα άτομα που πάσχουν όσο και για τις οικογένειές τους. Το παράδοξο όμως είναι ότι ενώ οι ψυχικές ασθένειες είναι κάτι το πολύ συνηθισμένο, οι περισσότεροι πάσχοντες δε λαμβάνουν καμία θεραπεία.
Η παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας στην Κοινότητα θεωρείται μία από τις δέκα κατευθυντήριες γραμμές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήδη από το 2002. Έχει αποδειχτεί ότι έχει καλύτερα αποτελέσματα:
α. βελτιώνεται η έκβαση της νόσου
β. βελτιώνεται η ποιότητα ζωής του ανθρώπου
γ. είναι συμφέρουσα οικονομικά
δ. παρέχεται με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα
Οι αρχές που πρέπει να διέπουν τη λειτουργία όλων των σύγχρονων Μονάδων και Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας πλέον, ταυτίζονται με αυτές της Κοινοτικής Ψυχιατρικής. Η Κοινοτική Ψυχιατρική δεν είναι η παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας αποκλειστικά στο εξωτερικό ιατρείο αλλά σε ένα σύστημα υπηρεσιών οι οποίες συμπληρώνονται παρέχοντας ένα πλήρες φάσμα θεραπευτικών και προληπτικών μέτρων. Είναι γνωστό ότι παράλληλα με την απαραίτητη φαρμακευτική αγωγή, η προσφορά εξατομικευμένων υπηρεσιών Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης παράγουν λιγότερη χρονιότητα και στοχεύουν στη βελτίωση της λειτουργικής ικανότητας κάθε ανθρώπου παράλληλα με την ενδυνάμωση της έμφασης για τις υπευθυνότητες των ιδίων των Ωφελούμενων των Προγραμμάτων. Επικεντρωνόμαστε στις ανάγκες του ανθρώπου και αλλά και των οικογενειών. Δε γίνεται πλέον λόγος για αντιμετώπιση της ψυχικής ασθένειας αλλά για φροντίδα της ψυχικής υγείας. Ο τομέας της Αποκατάστασης περιλαμβάνει όλες τις αναγκαίες μεθόδους και τεχνικές για τη μείωση των επιπτώσεων της χρόνιας διαδρομής μιας νόσου.
Στρατηγικοί στόχοι της Ε.ΠΡΟ.Ψ.Υ.Η. όλα τα χρόνια λειτουργίας και σήμερα είναι:
– η διαμόρφωση ενός αιτήματος αλλαγής των υπηρεσιών ως αίτημα της κοινωνίας
– η ανάδειξη της ηθικής και δεοντολογικής διάστασης της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης
– η παροχή κοινοτικής φροντίδας δηλαδή της λειτουργίας υπηρεσιών «κοντά στο σπίτι» καθώς και η εγγύηση της ισορροπίας ανάμεσα στη φροντίδα που βασίζεται στην κοινότητα και στη περίθαλψη που παρέχεται στο νοσοκομείο
– η ενσωμάτωση της δύναμης των χρηστών των υπηρεσιών στη φροντίδα που λαμβάνουν
– η διεκδίκηση του απόλυτου σεβασμού από όλους, των βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων των ατόμων με ψυχικές διαταραχές, όπως: εκπαίδευση, σύναψη γάμου, δημιουργίας οικογένειας, σεβασμού στην οικογενειακή ζωή, του εκλέγειν, του συνεταιρίζεσθαι, της απόκτησης ή διατήρησης ιδιοκτησίας, της εργασίας.
– η ισχυρή οργάνωση των Μονάδων της ως καθοριστικό πλαίσιο διαμόρφωσης καλύτερων αποτελεσμάτων και θετικής έκβασης των Επωφελούμενών της
– η διατήρηση του ειλικρινούς ενδιαφέροντος από την πλευρά του προσωπικού, για συνάντηση με το πάσχον υποκείμενο
Ειδικότερα, όσον αφορά το πλαίσιο θεραπείας / αποκατάστασης, υπάρχει ιδιαίτερη μέριμνα από τη Γενική Συνέλευση και το Δ.Σ. της Ε.ΠΡΟ.Ψ.Υ.Η. διαχρονικά, ώστε:
α. να επιδεικνύεται σεβασμός και οι υπηρεσίες να παρέχονται σε ένα πλαίσιο ευγένειας
β. να προάγεται η συμμετοχή των χρηστών των υπηρεσιών, ως εταίρων, στη θεραπευτική διαδικασία βάσει δικαιώματος
γ. να παρέχεται εξατομικευμένη θεραπεία
δ. να παρέχονται υπηρεσίες με κύριο στόχο την ενδυνάμωση του ασθενούς / Επωφελούμενου
ε. να συμμετέχει η οικογένεια στη θεραπεία με τη μορφή συνεργασίας
ε. να διαφυλάσσεται η αξιοπρέπεια
Όλες οι Μονάδες Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης δημιουργήθηκαν τόσο από το Δημόσιο Σύστημα Υπηρεσιών όσο και από Μη Κερδοσκοπικούς Φορείς, Οργανώσεις, Σωματεία. Οι τελευταίες, με την ευελιξία που διαθέτουν διεύρυναν το πεδίο των δραστηριοτήτων τους σε θέματα Πρόληψης και Προαγωγής της Ψυχικής Υγείας αλλά και καταπολέμησης του κοινωνικού στίγματος. Μπορούν δε, στο άμεσο μέλλον, να βοηθήσουν τους ανθρώπους που τυγχάνει να πάσχουν από κάποιο ψυχιατρικό νόσημα ή τις οικογένειές τους, να δημιουργήσουν τις δικές τους οργανώσεις ενδυναμώνοντας και συνεπικουρώντας τέτοιες δράσεις.
Η Ε.ΠΡΟ.Ψ.Υ.Η σήμερα…
Ως Αστική μη κερδοσκοπική οργάνωση αναλάβαμε από το έτος ίδρυσής της (1991) τη σημαντική ευθύνη ανάπτυξης Μονάδων ΨΚΑ και Ψυχικής Υγείας σαν μέτρο αποσυμφόρησης των μεγάλων Ψυχιατρικών Νοσοκομείων αλλά και σαν μέτρο εδραίωσης ενός σύγχρονου δικτύου Ψυχιατρικών Υπηρεσιών στην περιοχή μας (Τομέας Ψυχικής Υγείας Ιωαννίνων – Θεσπρωτίας). Ο κανονισμός της ΕΟΚ 815/84 έδωσε την ευκαιρία και την οικονομική υποστήριξη, συγχρηματοδοτώντας με 55% να αναπτυχθούν Μονάδες Κοινωνικής – Κοινοτικής Ψυχιατρικής. Συγκεκριμένα Κέντρα Ψυχικής Υγείας, Ψυχιατρικά Τμήματα στα Γενικά Νοσοκομεία, Ξενώνες, Οικοτροφεία, Εργαστήρια. Με τη βοήθεια πάλι της ΕΕ και με τη συγχρηματοδότηση κατά 80% πραγματοποιήθηκε κατά τη διετία 2000-2001 μιας δεύτερης μεγάλης σε έκταση προσπάθειας, η οποία απέφερε τη δημιουργία πανελλαδικά, 55 επιπλέον Μονάδων Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης κυρίως Στεγαστικών. Με βάση τις παραπάνω παρεμβάσεις, έως το 2003 λειτούργησαν και συνεχίζουν να λειτουργούν στην περιοχή μας από την Εταιρεία Προαγωγής Ψυχικής Υγείας Ηπείρου οι εξής Μονάδες:
1. Ξενώνας «Στα Γιάννενα» (1991) δυναμικότητας 10 ατόμων
2. Κηροπλαστικό Εργαστήριο «Δαίδαλος» (1994)
3. Προστατευόμενο Διαμέρισμα Α (1997) δυναμικότητας 3 ατόμων
4. Προστατευόμενο Διαμέρισμα Β (1998) δυναμικότητας 2 ατόμων
5. Ξενώνας «Αμπελόκηποι» (2003) δυναμικότητας 10 ατόμων
6. Οικοτροφείο «Αστερισμός» δυναμικότητας 15 ατόμων
Το Γ’ Κοινοτικό πλαίσιο στήριξης έδωσε τη δυνατότητα να καλυφθεί μέρος των αναγκών που δεν εξυπηρετήθηκαν έως τότε. Στην περιοχή μας είχε σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία άλλων 2 συγχρόνων Μονάδων Ψυχικής Υγείας από την Ε.ΠΡΟ.Ψ.Υ.Η.:
1. Κινητή Μονάδας Ψυχικής Υγείας Ιωαννίνων & Θεσπρωτίας (2007)
2. Κέντρο Ημέρας «Σκυτάλη» (2008)
Η Γενική Συνέλευση της Ε.ΠΡΟ.Ψ.Υ.Η εκλέγει το Διοικητικό Συμβούλιο της Εταιρείας με διετή θητεια. Σήμερα αυτό αποτελείται από τους εξής:
Πρόεδρος: Βασιλική Λάππα
Αντιπρόεδρος: Βάιος Περιτογιάννης
Γεν. Γραμματέας: Θωμάς Υφαντής
Tαμίας: Μαρίνα Μπάη
Ειδ. Γραμματέας: Κώτσης Κωνσταντίνος
Με απόφαση του Δ.Σ. το 2011 ο πρώτος Πρόεδρος του Δ.Σ. ομότιμος Καθηγητής Ψυχιατρικής κος Άρης Λιάκος ορίστηκε Επίτιμος Πρόεδρος